Cách phòng bệnh da tăng sắc tố

Bệnh da tăng sắc tố (hyperpigmentation)

Các bệnh có biểu hiện tăng sắc tố ở da bao gồm một số bệnh có căn nguyên di truyền hay bẩm sinh, do rối loạn chuyển hoá, nguyên nhân do nội tiết, do hoá chất hoặc viên uống, do dinh dưỡng, yếu tố vật lý, sau nhiễm khuẩn hay viêm, các khối u sắc tố và các nguyên nhân khác.

Di truyền hoặc bẩm sinh

Hội chứng LEOPARD

– L (Lentigines): Nốt ruồi

– E (Electrocardiographic abnormalities): Bất thường về điện tim

– O (Ocular-hypestelorism): Hai mắt cách xa nhau

– P (Pulmonary stenosis): Hẹp động mạch phổi

– A (Abnormal genitalia): Bất thường bộ phận sinh dục

– R (Retardation of growth): Phát triển chậm

– D (Deafness): Điếc

Hội chứng Peutz- Jeghers: Đây là một rối loạn do nhiễm sắc thể, có các biểu hiện bao gồm nhiều nốt ruồi ở trên môi dưới và polyp dạ dày ruột. Các mảng tăng sắc tố xuất hiện từ khi sinh ra hoặc còn nhỏ và các thương tổn trên da có thể dần dần biến mất, nhưng các thương tổn trong miệng thì không.

Tàn nhang: Tàn nhang là những đốm màu nâu hoặc cafê sữa. Các đốm này rải rác màu nâu, kích thước thường nhỏ hơn 0,5 cm, hay xuất hiện ở những vùng tiếp xúc ánh sáng mặt trời, thường xuất hiện trước 3 tuổi. Nó có biểu hiện sẫm màu ngay. Nguyên nhân có thể là do di truyền trội trên nhễm sắc thể. Số lượng tế bào sắc tố thì bình thường nhưng chúng hoạt động mạnh hơn. Tàn nhang ở vùng nách có trong u xơ thần kinh, bệnh lão hoá sớm và hội chứng Moynahan. Tăng sắc tố giống tàn nhang là một trong các dấu hiệu của khô da nhiễm sắc.

Các mảng màu cà phê sữa (CALM): CALM là những mảng màu nâu nhạt đồng đều, rải rác, chu vi rõ ràng, kích thước 2-20 cm, xuất hiện rất sớm sau khi được sinh ra, có xu hướng biến mất đi khi đứa trẻ lớn lên. Tỷ lệ mới mắc CALM trong dân cư là 10-20% và kích thước từ 0,5-1,5 cm ở người trưởng thành. CALM được tìm thấy trong 90-100% những trường hợp u xơ thần kinh. Ở người lớn, có trên 6 thương tổn CALM kích thước lớn hơn hoặc bằng 1,5cm, còn ở trẻ em có 5 hay hơn 5 thương tổn kích thước lớn hơn 0,5 cm. và sự có mặt của nút Lisch ở mống mắt là tiêu chuẩn để chẩn đoán u xơ thần kinh. Mô học thấy có sự tăng sắc tố thượng bì. Số lượng tế bào sắc tố bình thường hoặc tăng nhẹ. Các hạt sắc tố lớn được tìm thấy trong tế bào sắc tố và tế bào sừng.

Bệnh sắc tố Becker: Một mảng màu nâu, kích thước từ vài cm đến rất lớn, ranh giới rõ nhưng bờ không đều, hay xuất hiện ở vai, dưới vú hay sau lưng, ở vào tuổi 20-30 (nam bị nhiều hơn nữ 5 lần), thường xuất hiện sau khi phơi nắng nhiều. Thời gian khởi phát, hình thái và sự xuất hiện của chứng rậm lông giúp cho phân biệt bệnh này và CALM. Mô học chỉ rõ sự tăng sắc tố thượng bì có kèm theo tăng sản cơ trơn hoặc không ở trung bì. Hiếm khi thương tổn tự nhạt màu.

Nhiễm sắc tố đầu chi của Dohi: Đây là một bệnh di truyền trội do đột biến nhiễm sắc thể với triệu chứng là nhiễm sắc tố lốm đốm xen lẫn vùng mất sắc tố ở mu tay và mu chân xuất hiện trong thời kỳ bú mẹ hay trẻ nhỏ.

Tăng sắc tố dạng võng đầu chi của Kitamura: Đây là một bệnh di truyền trội do đột biến nhiễm sắc thể với sự xuất hiện của một mạng lưới tăng sắc tố giống tàn nhang ở lưng và bàn tay xuất hiện trước tuổi 20. Ngoài ra còn thấy các lỗ nhỏ ở lòng bàn tay. Sinh thiết các mảng tăng sắc tố thấy có sự teo thượng bì và tăng số lượng tế bào sắc tố.

Rối loạn sắc tố: có 2 loại, và được phân biệt dựa vào sự phân bố thương tổn. 1loại lan rộng được gọi là rối loạn sắc tố toàn thể và 1 loại chỉ bị ở các chi được gọi là rối loạn sắc tố đối xứng. Trong cả hai trường hợp đều có các mảng tăng hay giảm sắc tố với các kích thước và hình dạng khác nhau. Mô học chỉ rõ sự tăng sắc tố lớp đáy không kìm hãm được (dầm dề).

Bớt Ota: Sự tăng sắc tố thành chấm lốm đốm gồm những điểm màu xanh hoặc nâu xuất hiện trong thời kỳ trẻ nhỏ hay thanh niên, ở nữ hay gặp gấp 5 lần ở nam. Nó thường ở 1 bên và hay bị ở mắt và khu vực da ở xung quanh chi phối bởi nhánh 1 và 2 của thần kinh số 3. Rối loạn sắc tố ở mắt gặp trong 63% các trường hợp. Sinh thiết da cho thấy các tế bào sắc tố thượng bì lưỡng cực hay hình sao ở lớp trung bì võng. Bệnh kéo dài suốt đời mà không bao giờ tự thuyên giảm.

Bớt Ito: Đây 1 là một biến thể của bớt Ota nhưng vùng da bị ảnh hưởng được chi phối bởi đám rối thần kinh cánh tay và thần kinh thượng đòn.

Bớt Mông cổ: sự tăng sắc tố màu xanh đen xuất hiện ngay sau khi đẻ, thường gặp trên 90% ở chủng tộc châu Á, ít gặp hơn ở người da đen và dưới 10% ở người da trắng. Nó luôn luôn xuất hiện ở da vùng thắt lưng cùng hoặc ở mông. Các thương tổn thành mảng với ranh giới không rõ, kích thước từ vài cm hoặc đôi khi rất lớn. Nó thường mất đi trong vòng vài năm.

Nhiễm sắc tố dầm dề: đây là một bệnh da thần kinh di truyền trội trên nhiễm sắc thể X, thường xuất hiện ngay sau khi đẻ. Bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến nữ giới và gây chết người ở nam giới. Có 3 giai đoạn tiến triển

– Giai đoạn bọng nước mụn nước: xuất hiện khi đẻ hoặc sau đó 2 tuần

– Giai đoạn hạt cơm: Có thể xuất hiện từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 6

– Giai đoạn nhiễm sắc tố: Từ tuần thứ 12 đến tuần 36. Thông thường có thể thấy cả 3 giai đoạn nhưng có tới 14% chỉ xuất hiện giai đoạn tăng sắc tố với các mảng màu nâu bẩn, màu sắc ngày càng tăng cho đến 2 tuổi và sau đó giảm dần. Các thay đổi ở tóc, móng và mắt cũng đã được mô tả. Chậm phát triển tinh thần.

Rối loạn chuyển hoá

Bệnh nhiễm sắc tố sắt: Tăng sắc tố màu thiếc hay màu đá xám, hay bị ở những vùng da tiếp xúc với ánh sáng nhưng sau đó lan rộng ở những người nam giới tuổi trung niên với các triệu chứng gan to, tiểu đường và sắt huyết thanh cao. Sinh thiết những vùng bị nhiễm sắc tố với potasium ferrocyanide thấy lắng đọng hemosiderin xung quanh tuyến mồ hôi và các mao mạch ở da.

Thoái hoá bột: Sự nhiễm sắc tố tại chỗ, thường đối xứng đã được quan sát cả trong lichen và thoái hóa bột thành mảng. Loại mảng có dạng lăn tăn “dải ruy băng” đặc biệt và soi trên kính hiển vi thấy có amyloid và TB sắc tố ở nhú trung bì.

Rối loạn nội tiết

Bệnh rám má (Melasma): Bệnh lành tính nhưng ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ. Bệnh thường có các biểu hiện lâm sàng ở hai bên má, trán, cằm, mũi xuất hiện những vết màụ nâụ, hay xanh đen, sắp xếp đối xứng. Kích thước của thương tổn thay đổi khi nhỏ khi to. Bờ rõ nhưng không đều. Màu sắc thương tổn thường xạm như chì, đồng đều, đôi khi có nâu hay đen xạm. Thương tổn không teo da, không bong vảy da và không có ngứa.

Bệnh Addison: với dát màu nâụ rải rác khắp toàn thân do tăng cường sản xuất MSH và ACTH (là 2 hormon của tuyến yên). Mặc dù các dát sắc tố rải rải khắp toàn thân nhưng tập trung nhiều ở vùng bộc lộ với ánh sáng.

Dát sắc tố trong thời kỳ mang thai: Có rất nhiều phụ nữ thời kỳ đang mang thai, thương tổn xuất hiện là các dát sắc tố ở vùng hở như cổ, mặt, vú, vùng sinh dục ngoài, đường trắng giữa…. Do nội tiết thay đổi trong thời kỳ này.

Hoá chất hay viên uống

Do viên uống phải kể đến bệnh hồng ban cố định nhiễm sắc.

Những hoá chất hay viên uống gây ra tăng sắc tố da thường là các hoá chất có nguồn gốc dầu mỏ, mỹ phẩm, nước hoa. Những chất này làm cho da tăng nhạy cảm với ánh sáng và nhiễm sắc tố sau đó chủ yếu gặp ở những vùng hở.

Dinh dưỡng

Rối loạn dinh dưỡng gây tăng sắc tố da, nguyên nhân hàng đầu phải kể đến thiếu vitamin A, vitamin B12, vitamin PP, biểu hiện chủ yếu gặp ở những vùng hở.

Yếu tố vật lý

Do các yếu tố vật lý như cháy nắng, rám nắng ở những vùng hở bộc lộ với ánh sáng mặt trời mà không được bảo vệ.

Viêm hay nhiễm khuẩn

Có thể tăng sắc tố da sau một viêm cấp tính hay mạn tính, tăng sắc tố có thể đơn thuần khu trú ở lớp thượng bì, cũng có khi ở cả lớp trung bì là do đại thực bào ăn sắc tố sau đó khu trú ở trung bì nông.

Có thể tăng sắc tố do một bệnh nhiễm nấm như lang ben.

Khối u

Các bớt sắc tố, các đám da dày tăng tiết chất bã và tăng sắc tố ở người trung tuổi, ở mặt, ở trên mình hay các u tế bào sắc tố (Lentigo maligna-Melanoma).

Nguyên nhân khác

Tăng sắc tố ở một số bệnh hệ thống, bệnh nhiễm khuẩn mạn tính (lao, sốt rét), Lymphoma, Acanthosis– Nigricans, xơ cứng bì, suy thận….

LÀM THẾ NÀO ĐỂ NGĂN NGỪA BỆNH TĂNG SẮC TỐ DA?

Việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài hoặc do lão hóa sẽ khiến cho da ở vùng mặt và cơ thể bạn xuất hiện những đốm hoặc mảng sậm màu. Đây chính là triệu chứng của tăng sắc tố da, có nghĩa là một vùng da sẽ có màu sậm hơn so với những vùng xung quanh. Mặc dù tăng sắc tố da không nguy hiểm nhưng tốt nhất bạn vẫn nên tìm cách ngăn ngừa để có một làn da khỏe đẹp.

Bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím để ngăn chặn việc tăng sắc tố

Điều đầu tiên và quan trọng nhất chính là mọi vấn đề về da đều bắt nguồn từ việc da phải tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Nếu không muốn da bị sậm màu dẫn đến sắc tố da tăng cao, bạn cần phải bảo vệ làn da của mình khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Bạn cần tránh để da tiếp xúc với tia cực tím, đây là điều cơ bản nhất để hạn chế sự tăng sắc tố da. Sau đây là một vài mẹo nhỏ giúp bạn bảo vệ làn da của mình khỏi ánh nắng mặt trời:

Hãy ở trong nhà hoặc những nơi có bóng râm, việc này sẽ giúp bạn hạn chế để da

mình tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Trong trường hợp phải ra ngoài, bạn hãy che dù hoặc tìm chỗ đứng dưới tán cây hoặc bóng râm;

Bạn nên thoa kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên và phải chống được tia UVA và UVB. Ban ngày, khi bạn đi ra ngoài hơn 2 giờ đồng hồ hoặc sau khi bơi hay tham gia các hoạt động ngoài trời khiến bạn đổ mồ hôi, bạn phải thoa lại kem chống nắng sau mỗi 60 tới 90 phút;

Hãy chọn mũ và quần áo thích hợp khi đi ra ngoài để bảo vệ da. Bạn nên chọn những loại áo tay dài, quần dài có vải dày. Áo tối màu sẽ giúp chống tia UV hiệu quả hơn các loại áo màu sáng. Bạn có thể chọn những chiếc mũ rộng vành để che phủ hết được mặt, đầu, tai và cổ. Các loại trang phục có chất vải dày ví dụ như vải bố chống tia UV rất tốt. Bạn nên tránh dùng các loại mũ rơm vì chúng có những lỗ nhỏ có thể cho ánh nắng xuyên qua;

Bạn nên đeo kính mát để bảo vệ mắt và vùng da mỏng quanh mắt khỏi tiếp xúc trực tiếp với tác hại của ánh nắng mặt trời. Ngoài ra, bạn nên sử dụng các loại kính mát dạng to bản có thể chống được cả tia UVA và UVB.

Quy trình chăm sóc da hàng ngày là tối quan trọng

Bên cạnh việc bảo vệ làn da của bạn khỏi tia cực tím thì điểm mấu chốt giúp làm mờ các vết thâm sạm chính là duy trì thói quen chăm sóc da với sản phẩm làm trắng da thích hợp. Bạn có thể tham khảo thực hiện những gợi ý sau đây:

Tránh gãi, cào hoặc nặn những nốt mụn hay vết sạm. Bạn cũng không nên đưa tay lên chạm vào mặt nhiều lần;

Sử dụng sữa rửa mặt có thành phần dịu nhẹ, nhất là trước khi bạn đi ngủ. Bạn đừng nên lãng phí nhiều tiền vào những loại sữa rửa mặt được quảng cáo là giảm thâm sạm bởi vì thời gian rửa mặt ngắn không đủ cho các chất làm trắng thấm vào da. Do lực ma sát có thể làm các vết thâm sạm trên da trầm trọng hơn nên sau khi rửa mặt xong bạn hãy dùng khăn mềm thấm nước trên mặt, tránh chà xát da mặt quá mạnh;

Dùng kem dưỡng ẩm để làm dịu những kích ứng trên da. Sau khi thoa kem dưỡng lên da, bạn nên massage da thật nhẹ nhàng; Nếu da của bạn thuộc loại khô, da nhạy cảm hoặc da bị lão hóa, tốt nhất bạn chỉ nên tẩy tế bào chết từ 1 đến 2 lần mỗi tuần. Nếu da bạn thuộc loại da hỗn hợp thiên dầu (đổ nhiều dầu nhờn) thì bạn nên tẩy tế bào chết từ 2 đến 3 lần một tuần. Con người không thể tránh khỏi tình trạng lão hóa da theo thời gian. Mặc dù vậy, bạn cũng có thể làm chậm quá trình này bằng cách thường xuyên kiểm tra làn da của mình và áp dụng phương pháp chăm sóc da thích hợp. Nếu bạn cảm thấy da có những thay đổi bất ổn và điều đó khiến bạn lo lắng, bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn cụ thể.

Sale